الهداية الكبرى
موضوع : چهارده معصوم (ع)
ناشر : البلاغ
انتشارات : ناشر: البلاغ مكان نشر: بيروت سال چاپ: 1419 ق
نام كتاب: الهداية الكبرى نويسنده: حسين بن حمدان خصيبى وفات: ۳۳۴ ق تعداد جلد واقعى: ۱ زبان: عربى موضوع: چهارده معصوم عليهم السلام ( این کتاب توسط انتشارات البلاغ در سال ۱۴۱۹ هجری قمری تجدید چاپ شده است)
موضوع و محتوای الهداية الكبرى :
اين كتاب درباره زندگى و كرامات چهارده معصوم به وسيله حسين بن حمدان خصيبى (م ۳۴۶) نوشته شده است. مطالب تاريخى كتاب حاضر به شيوه حديثى بيان شده و مؤلف سلسله اسناد خود را بيان كرده است. ابواب ۱۴ گانه كتاب به اعتبار ۱۴ معصوم تنظيم شده و هر باب به دو قسمت اصلي تقسيم مي شود: قسمت اول كلياتي درباره تاريخ هر معصوم ا زاحوال شخصى است و قسمت دوم به ذكر روايات مختلف با ذكر سلسله اسناد مشخص مي پردازد كه غالب اسناد به ائمه منتهى مى شود و در آنها معجزات و كرامات هر معصوم شامل تعيين مصاديق علم غيب او، تصرف او در نظام تكوين همچون زنده كردن مردگان و طي الارض خود و يا با همراهي اصحابش و نيز سخن گفتن به زبان هاي گوناگون و نيز سخن گفتن با حيوانات، نباتات و جمادات آنها ذكر مي شود.
حجم مطالب درباره هر معصوم متفاوت است چنانكه درباره امام دوازدهم حجم بيشتري اختصاص داده شده است. ذكر رواياتي درباره رجعت، به ويژه روايت مفصل مفضل بن عمر از امام صادق علیهالسلام است. پانزدهمين بخش كتاب كه در نسخه چاپي حذف شده است، درباره ابواب دوازده گانه ائمه علیهالسلام مي باشد. از مطالب ارزشمند اين كتاب، ذكر تفصيلي ديدگاه ها و اعمال ياران فارس بن حاتم قزويني كه در كمتر كتب رجالي و تاريخي شيعه يافت مي شود، وضعيت جامعه شيعي بعد از وفات امام عسكري علیهالسلام و فعاليت هاي جعفر كذاب است. در خصوص اين كتاب از قديم اظهار نظرهاى شديدى نسبت به محتواى وجود داشته، آن را غير معتبر و غلو آميز دانسته و برخى آن را از كتب فرقه نصيريه مى دانند. در عين حال كتاب حاضر جايگاه مناسبى در ميان آثار بعدى اماميه يافته و از آن نقل كرده اند.
در سالهاى اخير مقاله اى از آقاى نعمت الله صفرى در نقد اين اثر منتشر شده (مجله طلوع، ش ۱۶) كه آن را از آثار مؤثر در شيعه اماميه و برگرفته از روايات غاليان دانسته و مى نويسد: به نظر مى رسد انتشار اين روايات مي تواند بيشترين اثر را در معرفي چهره اى مشوه از تاريخ تشيع و به دنبال آن انزجار عمومي مسلمانان از اين مكتب تابناك كه با جان فشاني هاي ائمه معصومين (عليهم السلام) بر جاي مانده داشته باشد. نقد اين مقاله نيز در شماره هاى بعدى اين مجله وجود دارد و نويسنده مى گويد: فهرست نويسان، كتاب الهدايه الكبرى را در رديف آثار خصيبى نياورده اند بلكه وى كتاب الهدايه داشته و احتمالاً مطالبى بر آن افزوده شده است.
جایگاه ؛ شخصیت و زندگانی حسين بن حمدان خصيبي
ابوعبدالله حسين بن حمدان جنبلائى خصيبي يا حضينى از محدثان و راويان شيعه اماميه در عصر غيبت صغري و مؤلف كتاب مهم و جنجالى الهداية الكبرى است كه به سال ۲۶۰ متولد شد. بسيارى از رجاليون و فهرست نويسان شيعه مانند نجاشى او را به شدت تضعيف كرده اند. نجاشى درباره او عبارت « فاسد المذهب » را آورده و برخى در صدد توجيه و تصحيح عقيده خصيبى و آثار او بر آمده و از او به نيكى ياد مى كنند. فرقه نصيريه او را از بزرگان خود مى دانند زيرا وى با محمد بن نصير رئيس اين فرقه مرتبط بوده و او را باب امام دوازدهم مى دانسته است. البته نميرى مورد لعن ائمه قرار گرفته است. بيشترين فعاليت هاي مذهبي خصيبي در شهر بغداد بود كه از جمله اين فعاليت ها مى توان به موضعگيري در برابر اسماعيليه اشاره نمود پس از آن به شهرهاي خراسان و ديلم سفر كرد و سرانجام در حلب نزد امير سيف الدوله ساكن شد و به وسيله وكلاي خود در شهرهاي عراق و شام به اداره امور ديني آن مناطق مي پرداخت
شاگردان حسين بن حمدان خصيبي: يكي از شاگردان روايي خصيبى، هارون بن موسي تلعكبري (م ۳۸۵ق) است كه از بزرگان مورد اعتماد شيعه اماميه است.
آثار حسين بن حمدان خصيبي: از آثار اوست: كتاب الاخوان، كتاب المسائل، كتاب تاريخ الائمة يا كتاب في احوال اصحاب الائمه واخبارهم و كتاب الرسالة.
وفات حسين بن حمدان خصيبي: وى به اختلاف اقوال در سال ۳۳۴ يا ۳۴۶ يا ۳۵۸ از دنيا رفت و در حلب به خاك سپرده شد.
منبع : مجموعه سیره معصومین
|