کتاب

نام كتاب: الهداية الكبرى‏  نويسنده: حسين بن حمدان خصيبى‏   وفات: ۳۳۴ ق‏  تعداد جلد واقعى: ۱   زبان: عربى‏   موضوع: چهارده معصوم عليهم السلام‏ ( این کتاب توسط انتشارات  البلاغ‏  در سال  ۱۴۱۹ هجری قمری تجدید  چاپ شده است)
موضوع‏  و محتوای الهداية الكبرى :
اين كتاب درباره زندگى و كرامات چهارده معصوم به وسيله حسين بن حمدان خصيبى (م ۳۴۶) نوشته شده است.  مطالب تاريخى كتاب حاضر به شيوه حديثى بيان شده و مؤلف سلسله اسناد خود را بيان كرده است. ابواب ۱۴ گانه كتاب به اعتبار ۱۴ معصوم تنظيم شده و هر باب به دو قسمت اصلي تقسيم مي‏ شود: قسمت اول كلياتي درباره تاريخ هر معصوم ا زاحوال شخصى است و قسمت دوم به ذكر روايات مختلف با ذكر سلسله اسناد مشخص مي‏ پردازد كه غالب اسناد به ائمه منتهى مى ‏شود و در آنها معجزات و كرامات هر معصوم شامل تعيين مصاديق علم غيب او، تصرف او در نظام تكوين همچون زنده كردن مردگان و طي ‏الارض خود و يا با همراهي اصحابش و نيز سخن گفتن به زبان هاي گوناگون و نيز سخن گفتن با حيوانات، نباتات و جمادات آنها ذكر مي‏ شود.
حجم مطالب درباره هر معصوم متفاوت است چنانكه درباره امام دوازدهم حجم بيشتري اختصاص داده شده است. ذكر رواياتي درباره رجعت، به ويژه روايت مفصل مفضل‏ بن‏ عمر از امام صادق علیه‌السلام است.  پانزدهمين بخش كتاب كه در نسخه چاپي حذف شده است، درباره ابواب دوازده‏ گانه ائمه علیه‌السلام مي‏ باشد. از مطالب ارزشمند اين كتاب، ذكر تفصيلي ديدگاه ها و اعمال ياران فارس ‏بن‏ حاتم قزويني كه در كمتر كتب رجالي و تاريخي شيعه يافت مي‏ شود، وضعيت جامعه شيعي بعد از وفات امام عسكري علیه‌السلام و فعاليت هاي جعفر كذاب است. در خصوص اين كتاب از قديم اظهار نظرهاى شديدى نسبت به محتواى وجود داشته، آن را غير معتبر و غلو آميز دانسته و برخى آن را از كتب فرقه نصيريه مى ‏دانند. در عين حال كتاب حاضر جايگاه مناسبى در ميان آثار بعدى اماميه يافته و از آن نقل كرده ‏اند.
در سال‏هاى اخير مقاله اى از آقاى نعمت‏ الله صفرى در نقد اين اثر منتشر شده (مجله طلوع، ش ۱۶) كه آن را از آثار مؤثر در شيعه اماميه و برگرفته از روايات غاليان دانسته و مى‏ نويسد: به نظر مى ‏رسد انتشار اين روايات مي‏ تواند بيشترين اثر را در معرفي چهره ‏اى مشوه از تاريخ تشيع و به دنبال آن انزجار عمومي مسلمانان از اين مكتب تابناك كه با جان‏ فشاني هاي ائمه معصومين (عليهم ‏السلام) بر جاي مانده داشته باشد. نقد اين مقاله نيز در شماره‏ هاى بعدى اين مجله وجود دارد و نويسنده مى ‏گويد: فهرست نويسان،  كتاب الهدايه الكبرى را در رديف آثار خصيبى نياورده‏ اند بلكه وى كتاب الهدايه داشته و احتمالاً مطالبى بر آن افزوده شده است.
جایگاه ؛ شخصیت و زندگانی حسين‏ بن‏ حمدان خصيبي
ابوعبدالله حسين بن حمدان جنبلائى خصيبي يا حضينى از محدثان و راويان شيعه اماميه در عصر غيبت صغري و مؤلف كتاب مهم و جنجالى الهداية الكبرى است كه به سال ۲۶۰ متولد شد. بسيارى از رجاليون و فهرست نويسان شيعه مانند نجاشى او را به شدت تضعيف كرده ‏اند. نجاشى درباره او عبارت « فاسد المذهب » را آورده و برخى در صدد توجيه و تصحيح عقيده خصيبى و آثار او بر آمده و از او به نيكى ياد مى‏ كنند. فرقه نصيريه او را از بزرگان خود مى ‏دانند زيرا وى با محمد بن نصير رئيس اين فرقه مرتبط بوده و او را باب امام دوازدهم مى‏ دانسته است. البته نميرى مورد لعن ائمه قرار گرفته است. بيشترين فعاليت هاي مذهبي خصيبي در شهر بغداد بود كه از جمله اين فعاليت ها مى ‏توان به موضع‏گيري در برابر اسماعيليه اشاره نمود پس از آن به شهرهاي خراسان و ديلم سفر كرد و سرانجام در حلب نزد امير سيف ‏الدوله ساكن شد و به وسيله وكلاي خود در شهرهاي عراق و شام به اداره امور ديني آن مناطق مي‏ پرداخت‏
شاگردان‏ حسين‏ بن‏ حمدان خصيبي: يكي از شاگردان روايي خصيبى، هارون بن موسي تلعكبري (م ۳۸۵ق) است كه از بزرگان مورد اعتماد شيعه اماميه است.
آثار حسين‏ بن‏ حمدان خصيبي: از آثار اوست: كتاب الاخوان، كتاب المسائل،  كتاب تاريخ الائمة  يا كتاب في احوال اصحاب الائمه واخبارهم و كتاب الرسالة.
وفات‏ حسين ‏بن‏ حمدان خصيبي: وى به اختلاف اقوال در سال ۳۳۴ يا ۳۴۶ يا ۳۵۸ از دنيا رفت و در حلب به خاك سپرده شد.
منبع : مجموعه سیره معصومین